«Δεν περίμενε ποτέ» ότι η Αργεντινή θα εισβάλει στα Φόκλαντς
Σε νέα αποδεσμευθέντα έγγραφα διαφαίνεται ότι η πρώην Πρωθυπουργός της Βρετανίας σχεδίαζε να διαλύσει το κράτος προνοίας της χώρας
Η Πρωθυπουργός της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ αιφνιδιάστηκε το 1982 από την εισβολή της Αργεντινής στα νησιά Φόκλαντς, σύμφωνα με τα απόρρητα επίσημα αρχεία που αποχαρακτηρίσθηκαν και δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα από το BBC. «Ποτέ, ποτέ δεν περίμενα ότι η Αργεντινή θα εισέβαλλε απευθείας στα Φόκλαντς. Ήταν κάτι τόσο ανόητο, όπως εκτυλίχθηκαν τα γεγονότα, ήταν τόσο κουτό και να σκεφτεί κανείς να το κάνει», είχε δηλώσει η Θάτσερ ενώπιον της βρετανικής επιτροπής έρευνας για τα Φόκλαντς τον Οκτώβριο του 1982, τέσσερις μήνες μετά το τέλος του πολέμου που διήρκεσε 74 ημέρες. Ωστόσο, τον μήνα που προηγήθηκε της εισβολής, το βρετανικό επιτελείο είχε καταρτίσει σχέδια σχετικά με τα νησιά Φόκλαντς. Στις 26 Μαρτίου 1982, αξιωματούχοι του βρετανικού υπουργείου Άμυνας παρουσίασαν στη Μάργκαρετ Θάτσερ στρατιωτικά σχέδια με στόχο την αποτροπή μίας εισβολής.
Απίθανη η εισβολή
Μία φράση από τις εισηγήσεις που συνόδευαν τα σχέδια αυτά την είχε τότε εντυπωσιάσει και την είχε μεταφέρει στο ημερολόγιό της: «...εάν έλθει αντιμέτωπη με αργεντινή δύναμη κατοχής φθάνοντας, δεν υπάρχει βεβαιότητα ότι μία τέτοια [βρετανική] δύναμη θα είναι ικανή να ανακαταλάβει το έδαφος». «Καταλαβαίνετε, αυτό ήταν σαν μαχαίρι στην καρδιά μου», είχε δηλώσει εκ των υστέρων στην επιτροπή. Ωστόσο συνέχισε να πιστεύει ότι μία εισβολή είναι απίθανη. «Επιμένω ότι θεωρούσα ότι μία εισβολή στα Φόκλαντς θα ήταν τόσο παράλογη και γελοία, που δεν πίστευα ότι θα συμβεί», όπως είχε καταθέσει στην επιτροπή.
Στις 31 Μαρτίου 1982, δύο ημέρες πριν από την εισβολή, το σκηνικό άλλαξε όταν η Μάργκαρετ Θάτσερ πληροφορήθηκε από τις βρετανικές υπηρεσίες Πληροφοριών ότι επίκειται στρατιωτική επέμβαση της Αργεντινής. «Ήταν η χειρότερη ημέρα της ζωής μου... Εκείνη τη νύχτα κανείς δεν μπορούσε να μου πει εάν θα είχαμε τη δυνατότητα να επανακαταλάβουμε τα Φόκλαντς. Κανείς. Δεν γνώριζαν», είχε πει τότε.
Την ίδια στιγμή, ο υπουργός Εξωτερικών, λόρδος Κάρινγκτον, κατά τη δική του κατάθεση στην ίδια επιτροπή μετά το τέλος του πολέμου είχε επίσης δηλώσει ότι, και κατά τη δική του γνώμη, η Αργεντινή δεν επρόκειτο να εισβάλει στα νησιά. «Κατηγορήθηκα με σφοδρότητα μετά τις 2 Απριλίου στη Βουλή των Κοινοτήτων και στον Τύπο και αλλού ότι αγνόησα τις ενδείξεις και τις δηλώσεις και τα στοιχεία, ότι απλώς τα αγνόησα. Ειλικρινά δηλώνω ότι δεν είναι αλήθεια [...] δεν υπήρχαν ενδείξεις για εισβολή», ανέφερε.
Φοβόταν τους γαλλικούς πυραύλους
Σύμφωνα με τα αποχαρακτηρισμένα επίσημα έγγραφα, η τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας είχε κάνει τα πάντα για να αποτρέψει την πώληση από τη Γαλλία πυραύλων Exocet στο Περού, φοβούμενη ότι στη συνέχεια θα περάσουν στην Αργεντινή και θα χρησιμοποιηθούν εναντίον των βρετανικών πολεμικών πλοίων. Σε τηλεγράφημά της προς τον τότε πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν στις 30 Μαΐου 1982, η Βρετανίδα πρωθυπουργός προειδοποιούσε: «Εάν μάθαινε ο κόσμος -όπως και προφανώς θα συμβεί- ότι η Γαλλία προμηθεύει το Περού με όπλα τα οποία θα περάσουν με βεβαιότητα στην Αργεντινή για να χρησιμοποιηθούν εναντίον ημών, των συμμάχων της Γαλλίας, αυτό θα είχε ολέθριο αποτέλεσμα στις σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες μας. Θα είχε ολέθριο αποτέλεσμα στην [Ατλαντική] Συμμαχία».
Την επομένη, ο Γάλλος διπλωμάτης Φρανσίς Γκουτμάν ενημέρωνε τον ειδικό σύμβουλο της Μάργκαρετ Θάτσερ για τα Φόκλαντς ότι ματαιώνεται η αποστολή των πυραύλων. Ο πόλεμος των νησιών Φόκλαντς (Μαλβίνας για την Αργεντινή), που διήρκεσε από τις 2 Απριλίου μέχρι τις 14 Ιουνίου 1982, τελείωσε με την ήττα της Αργεντινής και τον θάνατο 900 στρατιωτών. Το Αρχιπέλαγος των Φόκλαντς βρίσκεται ανοικτά της Παταγονίας και υπό τον έλεγχο της Βρετανίας από το 1833, οπότε και ίδρυσε εκεί βρετανική αποικία, εκδιώκοντας την αργεντινή διοίκηση των νησιών. Το Μπουένος Άιρες συνεχίζει να διεκδικεί την κυριαρχία επί των νησιών.
Στο στόχαστρο το κράτος προνοίας
Η πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας, Μάργκαρετ Θάτσερ μαζί με τον υπουργό Οικονομικών Τζέφρι Χόου βρίσκονταν πίσω από ένα πολιτικά τοξικό σχέδιο διάλυσης του κράτους προνοίας το 1982, αποκαλύπτουν έγγραφα της Ντάουνινγκ Στριτ που είδαν το φως της δημοσιότητας. Αν και η Θάτσερ αρνήθηκε ότι εξέταζε σοβαρά τέτοια μέτρα, έγγραφα δείχνουν ότι πίεζε για πιο ριζοσπαστικές αποφάσεις και ότι ανησυχούσε περισσότερο να μη διαρρεύσει στη δημοσιότητα έκθεση που προκάλεσε κυβερνητικό «αντάρτικο», παρά για τα όσα αυτή ανέφερε περί «τέλους του Εθνικού Συστήματος Υγείας».
Σύμφωνα με την εφημερίδα The Guardian, τα έγγραφα αποκαλύπτουν ότι η κυβέρνηση των Τόρις με πρωθυπουργό τη Μάργκαρετ Θάτσερ εξέταζε το ενδεχόμενο υποχρεωτικών διδάκτρων στα σχολεία και το τέλος του Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS). Η Θάτσερ προσπάθησε στη συνέχεια να αποστασιοποιηθεί από το σχέδιο, μετά από «εξέγερση» της κυβέρνησής της. Όπως αναφέρουν τα έγγραφα, η κυβέρνηση εξέταζε τεράστιες μειώσεις σε δημόσιες υπηρεσίες. «Αυτό, φυσικά, θα σημάνει το τέλος του Εθνικού Συστήματος Υγείας», ανέφερε εμπιστευτικό κυβερνητικό υπόμνημα από επίσημη δεξαμενή σκέψης, τον Σεπτέμβριο του 1982.
Προκλήθηκε «αντάρτικο»
Ο Νάιτζελ Λόσον, τότε υπουργός Ενέργειας, δήλωσε ότι η έκθεση της επίσημης δεξαμενής σκέψης (CPRS) για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της μείωσης των δαπανών στον δημόσιο τομέα, «σχεδόν προκάλεσε εξέγερση στο υπουργικό συμβούλιο». Στα απομνημονεύματά της, η ίδια η Θάτσερ αναφέρει: «Τρομοκρατήθηκα όταν είδα την έκθεση. Ανέφερα ότι σίγουρα θα διαρρεύσει και θα δώσει τη λάθος εντύπωση. Ήταν όλα ανοησίες», γράφει, υποστηρίζοντας ότι οι προτάσεις δεν ελήφθησαν ποτέ σοβαρά υπόψη από την ίδια ή τους υπουργούς της.
Ωστόσο, τα έγγραφα που δόθηκαν στη δημοσιότητα δείχνουν ότι το έγγραφο συζητήθηκε σε έκτακτο υπουργικό συμβούλιο στις 9 Σεπτεμβρίου του 1982. Δείχνουν ότι η Θάτσερ και ο Χόου πίεζαν από τον Φεβρουάριο τη δεξαμενή σκέψης για ριζοσπαστικές αποφάσεις και ότι ο Χόου συνέχισε να τις υπερασπίζεται ακόμα και μετά το κυβερνητικό «αντάρτικο».
Η Θάτσερ αναγκάστηκε να δηλώσει το 1982 ότι «το Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι ασφαλές μ΄ εμάς». Ωστόσο, τα έγγραφα που είδαν το φως της δημοσιότητας δείχνουν ότι η πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας φοβόταν περισσότερο μη διαρρεύσει το έγγραφο, παρά ανησυχούσε για τη φύση των προτάσεων.