Deniz Gökçe deniz.gokce@aksam.com.tr
Suriye’deki rejim İran, Rusya ve Çin tarafından destekleniyor. Batı tarafından ise desteklenmeyen Esad rejimi bugünlerde tüm dış işlemlerini İran riali, Rus rublesi veya Çin parası renminbi cinsinden yapıyor. Hedef Batı’nın yaklaşımı sonucu hızla değer kaybeden Suriye parasının değerini korumak. Suriye’nin ekonoımisinin ayakta kalmasında destekler önemli rol oynamakta. İran’dan gelen 500 milyon dolarlık petrol transferi Suriye için önemli bir destek. Veya Tahran’dan sağlanan gıda ve petrol ürünleri almak için krediler çok önemli.
Esad bu destekler ekonominin ayakta kalamayacağını, çünkü ABD ve İngiltere’nin Suriye’nin parasının değerini sıfırlamak için bir işbirliği ve ekonomik savaş içinde olduklarını ısrarla her yerde vurgulamakta ve iddia etmekte.
PARA NEREYE GİDİYOR?
Peki Suriye parasının değeri nereye gitmekte? Problemli ülkelerin paralarının değerini ve enflasyonlarının nereye gittiğini incelemekte uzman ABD’li iktisatçı Steve Hanke, Suriye konusunda bir çalışma yapmış. Hanke çalışmalarında resmi kur ile karaborsa kur arasındaki farklılığın trendinden faydalanarak hem enflasyondaki resmen ilan edilen rakamlar ile gerçek rakamlar arasındaki farkı hesaplamaya hem de ülke parasının değer kaybının trendinin değişme hızını tespit etmeye çalışıyor. Steve Hanke’nin ürettiği sayılara göre Suriye parası son on iki ayda değerini dolara karşı yüzde 66.2 oranında kaybetmiş. Tabii Suriye’nin parasının değer kaybı medyada sık sık yer alan bir konu. Ancak Suriye’nin resmi açıklanan enflasyonu ile gerçek enflasyonu arasındaki fark uluslararası medyada pek yer alan bir veri değil. Zaten Suriye’nin ekonomik verileri nerede ise hiç yayınlanmıyor.
Steve Hanke yaptığı hesaplamalarla Suriye’nin yıllık enflasyonunun geçen hafta itibarıyla yüzde 200 değerine ulaştığını iddia ediyor. Son dönemde ise Suriye’nin enflasyonunun ayda yüzde 35 düzeyine çıkmış olduğu hesaplanıyor .
ÇILGIN BİR ENFLASYON
Hanke Cato Enstitüsü ile ABD’nin Johns Hopkins Üniversitesi işbirliği ile kurulan “Sorunlu Paralar Projesi” ile Arjantin, Venezüella, Suriye ve İran gibi ülkelerin enflasyonlarını resmi kur ile karaborsa kur üzerinden yapılan hesaplamaları yayınliyor. Bir de savaş yaşamadan çılgın enflasyon yaşayan ülkeler var. Bunların sorunu popülizm nedeniyle ekonominin kötü yönetilmesi. The Economist dergisinin son sayfasında çeşitli ülkelerin enflasyon, ve diğer verileri her hafta yayınlanır. Arjantin’in enflasyonu yayınlanmaz. Çünkü ülkenin Başkanı enflasyon rakamlarının yayınlanmasını istemiyor. Resmi sayılara güvenilmiyor. Bugün Arjantin’de enflasyon yıllık yüzde 25 düzeyine çıkmış bulunuyor. Merkez Bankası’na para bastırıp, Merkez Bankası’ndaki altın ve dövize el koyup, aynen “rahmetli” Chavez’in Venezüella’sında olduğu gibi sahte sayılar yayınlayan Arjantin, iç taleble yaşamaya devam ediyor. Latin dünyasında diğer popülist ülke Venezüella’da da Chavez sonrası enflasyon da son (resmi!) verilere göre yüzde 40 civarında! Ne Arjantin ne de Venezüella savaşta ama bilinsin ki popülizm de en az savaş kadar tahribat yapar!
Open all references in tabs: [1 - 3]