Το «Griesafault» της Αργεντινής
Κατηγορία: ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
Δημοσιεύτηκε στις Τρίτη, 19 Αυγούστου 2014 14:41
Στις 30 Ιουλίου, οι πιστωτές της Αργεντινής δεν έλαβαν την εξαμηνιαία πληρωμή για τα ομόλογα που είχαν αναδιαρθρωθεί μετά από την τελευταία χρεοκοπία της χώρας το 2001.
Λίγες μέρες πριν, η Αργεντινή είχε καταθέσει $539 εκατ. στην Bank of New York Mellon, αλλά η τράπεζα δεν μπόρεσε να μεταφέρει τα χρήματα στους πιστωτές διότι ο δικαστής Griesa είχε αποφασίσει πως η χώρα δεν μπορούσε να πληρώσει τους πιστωτές που αποδέχθηκαν την αναδιάρθρωση προτού εξοφλήσει πλήρως τα λεγόμενα funds «γύπες» που δεν είχαν δεχτεί την αναδιάρθρωση.
Ήταν η πρώτη φορά στην Ιστορία που μία χώρα ήταν πρόθυμη να πληρώσει τους πιστωτές της, αλλά ένας δικαστής την εμπόδισε να το κάνει. Τα ΜΜΕ αποκάλεσαν το γεγονός χρεοκοπία, αλλά το Twitter προσέφερε μία πολύ καλύτερη περιγραφή, μέσω του hashtag #Griesafault (λογοπαίγνιο μεταξύ του default και του ονόματος του Αμερικανού δικαστή). Η Αργεντινή είχε εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της στους πολίτες της και στους πιστωτές που είχαν δεχτεί την αναδιάρθρωση. Ωστόσο, η απόφαση του Griesa ενθαρρύνει την «τοκογλυφική» συμπεριφορά, υπονομεύει τη λειτουργία των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών και αψηφά μία από τις βασικές αρχές του σύγχρονου καπιταλισμού: το ότι οι αφερέγγυοι οφειλέτες χρειάζονται ένα νέο ξεκίνημα.
Οι χρεοκοπίες κρατών είναι συνηθισμένο φαινόμενο με πολλές αιτίες. Για την Αργεντινή, η πορεία προς την χρεοκοπία του 2001 ξεκίνησε με το «φούσκωμα» του δημοσίου χρέους της κατά τη δεκαετία του 1990, το οποίο έλαβε χώρα μαζί με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις της νεοφιλελεύθερης «Συναίνεσης της Ουάσιγκτον», που οι πιστωτές πίστευαν ότι θα εμπλουτίσουν την χώρα. Το πείραμα απέτυχε και η χώρα υπέστη μία βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση, με μία ύφεση που κράτησε από το 1998 έως το 2002. Στο τέλος, ένα ποσοστό-ρεκόρ 57,5% των Αργεντίνων βρισκόταν σε κατάσταση φτώχειας, ενώ η ανεργία είχε εκτιναχθεί στο 20,8%.
Η Αργεντινή αναδιάρθρωσε το χρέος της σε δύο γύρους διαπραγματεύσεων, το 2005 και το 2010. Περισσότερο από το 92% των πιστωτών αποδέχθηκε τη νέα συμφωνία. Οι πιστωτές αυτοί έλαβαν ανταλλαγμένα ομόλογα και ομόλογα που ήταν συνδυασμένα με το ΑΕΠ (GDP-linked bonds). Ο διακανονισμός ήταν ευνοϊκός τόσο για την Αργεντινή όσο και για τους πιστωτές που αποδέχθηκαν την αναδιάρθρωση. Η οικονομία ανέκαμψε σημαντικά, κι έτσι τα GDP-linked bonds απέδωσαν αδρά.
Αλλά, οι λεγόμενοι επενδυτές «γύπες» βρήκαν την ευκαιρία να στοχεύσουν σε ακόμη μεγαλύτερα κέρδη. Οι «γύπες» δεν ανήκαν ούτε στους μακροπρόθεσμους επενδυτές στην Αργεντινή, αλλά ούτε και στους αισιόδοξους που πίστευαν ότι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν οι πολιτικές Συναίνεσης της Ουάσιγκτον. Ήταν απλά κερδοσκόποι που όρμησαν απευθείας μετά τη χρεοκοπία του 2001, αγοράζοντας ομόλογα για ένα κλάσμα της ονομαστικής τους αξίας από τους πανικόβλητους επενδυτές. Στη συνέχεια, μήνυσαν την Αργεντινή για να αποκομίσουν το 100% της εν λόγω αξίας. Η NML Capital, θυγατρική του hedge fund Elliot Management, με επικεφαλής τον Paul Singer, ξόδεψε $48 εκατ. σε ομόλογα το 2008. Χάρη στην απόφαση του Griesa, η NML Capital θα πρέπει τώρα να λάβει $832 εκατ. –μία επιστροφή πάνω από 1.600%.
Τα νούμερα αυτά είναι τόσο υψηλά, εν μέρει διότι οι «γύπες» αποσκοπούν στην επιστροφή των τόκων του παρελθόντος, οι οποίοι (για ορισμένους τίτλους) περιλαμβάνουν ασφάλιστρο κινδύνου –το υψηλότερο επιτόκιο που προσφερόταν κατά την έκδοσή τους για να αντισταθμιστεί η μεγαλύτερη πιθανή αθέτηση των υποχρεώσεων. Ο Griesa αποφάσισε ότι αυτό είναι λογικό. Από οικονομικής άποψης, ωστόσο, δεν βγάζει κανένα νόημα. Όταν μία χώρα πληρώνει ένα ασφάλιστρο κινδύνου για το χρέος της, αυτό σημαίνει ότι η χρεοκοπία είναι μία πιθανότητα. Αλλά, όταν ένα δικαστήριο αποφαίνεται ότι μία χώρα πρέπει να εξοφλήσει το χρέος της, τότε δεν υπάρχει λόγος για πληρωμή του ασφάλιστρου κινδύνου, εφόσον δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος χρεοκοπίας.
Η αποπληρωμή με τους όρους του Griesa θα ήταν καταστροφική για την οικονομία της Αργεντινής. Η NML Capital και οι υπόλοιποι «γύπες» αποτελούν μόλις το 1% των πιστωτών, αλλά θα λάμβαναν συνολικά $1,5 δισ. Οι υπόλοιποι «holdouts» (πιστωτές που αρνήθηκαν την αναδιάρθρωση), που αποτελούν το 6,6% του συνόλου των πιστωτών, θα λάμβαναν $15 δισ. Επιπλέον, επειδή η αναδιάρθρωση του χρέους προέβλεπε ότι όλοι οι πιστωτές που την αποδέχθηκαν μπορούσαν να απαιτήσουν τους ίδιους όρους με τους holdouts, η Αργεντινή μπορεί να βρεθεί να χρωστάει ακόμη $140 δισ.
Συνεπώς, κάθε Αργεντίνος μπορεί να βρεθεί να χρωστάει πάνω από $3.500 –περισσότερο από το ένα τρίτο του μέσου ετήσιου κατά κεφαλήν εισοδήματος. Αν εφαρμοζόταν το αντίστοιχο ποσοστό στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτό θα σήμαινε ότι κάθε πολίτης θα ήταν αναγκασμένος να πληρώσει περίπου $20.000 –μόνο και μόνο για να γεμίσουν οι τσέπες κάποιων δισεκατομμυριούχων, οι οποίοι έχουν βαλθεί να στερέψουν μία ολόκληρη χώρα.
Επιπλέον, η ύπαρξη των credit default swaps (συμβάσεις ανταλλαγής κινδύνου αθέτησης) δημιουργεί την δυνατότητα για περαιτέρω κέρδη για τους «γύπες». Ένα CDS ασφαλίζει έναντι της χρεοκοπίας, και πληρώνει αν αποτύχουν να πληρώσουν τα ομόλογα. Οι συμβάσεις αυτές μπορούν να αποφέρουν σημαντικές αποδόσεις ανεξάρτητα από το αν αποπληρωθούν τα ομόλογα –μειώνοντας έτσι τα κίνητρα των κατόχων ομολόγων να επιτύχουν μία συμφωνία.
Κατά την περίοδο μέχρι τις 30 Ιουλίου, οι «γύπες» διεξήγαγαν μία εκστρατεία τρόμου. Υποστήριξαν ότι μία δεύτερη χρεοκοπία εντός 13 ετών, θα ήταν τεράστιο πλήγμα για την Αργεντινή, απειλώντας την εύθραυστη οικονομία της χώρας. Ωστόσο, όλα αυτά υπέθεταν ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν θα έκαναν διάκριση μεταξύ μίας χρεοκοπίας (default) και ενός Griesafault (χρεοκοπία με όρους Griesa). Ευτυχώς, η διάκριση έγινε: Τα επιτόκια για τις διαφορετικές κατηγορίες εταιρικών δανείων της Αργεντινής δεν έχουν αντιδράσει στο γεγονός. Στην πραγματικότητα, το κόστος δανεισμού στις 30 Ιουλίου ήταν χαμηλότερο από το μέσο όρο για το σύνολο του έτους.
Τελικά, όμως, το λεγόμενο «Griesafault» θα φέρει υψηλό τίμημα –λιγότερο ίσως για την Αργεντινή από ό,τι για την παγκόσμια οικονομία και τις χώρες που χρειάζονται πρόσβαση σε εξωτερική χρηματοδότηση. Οι ΗΠΑ θα υποφέρουν επίσης. Τα δικαστήριά της είναι μια παρωδία: Όπως επισήμανε ένας παρατηρητής, ήταν σαφές ότι ο Griesa δεν συνειδητοποίησε ποτέ πραγματικά την πολυπλοκότητα του ζητήματος. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ, το οποίο έχει ήδη εξασκηθεί στην εκμετάλλευση των φτωχών Αμερικανών, επεκτείνει πλέον τις προσπάθειές του στο παγκόσμιο ταμπλό. Οι κρατικοί δανειολήπτες δεν πρόκειται –και δεν πρέπει– να εμπιστευτούν την δικαιοσύνη και την αρμοδιότητα του δικαστικού συστήματος των ΗΠΑ. Η αγορά για την έκδοση αυτών των ομολόγων θα μετακινηθεί αλλού.